آموزش تهیه مقیاس نقشه در GIS
سلام
اصولاً در هر پروژه ای که تهیه می شود نیاز است که خروجی هایی تهیه شود. اگر خروجی پروژه ها به صورت نقشه باشد، باید اصول تهیه چیدمان رعایت شود. در بین عناصر تشکیل دهنده هر چیدمان، مقیاس از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این بخش قصد داریم اصول تهیه مقیاس نقشه در GIS را به شما آموزش دهیم.
اما تعریف مقیاس نقشه:
نسبتی را که بین ابعاد روی نقشه و اندازه های نظیرشان بر روی زمین وجود دارد مقیاس گویند.
پس در حقیقت مقیاس عبارت است از:
فاصله تصویر دو نقطه بر روی نقشه به فاصله افقی همان دو نقطه بر روی زمین.
معمولاً مقیاس را در نقشه به هر دو شکل عددی و ترسیمی نشان می دهند.
انواع مقیاس نقشه:
مقیاس عددی (RF)
مقیاس عددی که معرف بیان فواصل افقی نقشه ای به فواصل افقی مشابه آن در طبیعت می باشد، معمولاً به صورت N:1 مانند (۱:۳۰۰۰۰) نوشته می شود. مقیاس عددی معمولاً به صورت کسری نیز نوشته می شود که در ستون انگلیسی به آن کسر مقیاس یا Representation Fraction که آن را با دو حرف RF نشان می دهند که کلمه Representation به مفهوم نشان دادن، نمایش یا ارائه و کلمه Fraction به معنی پاره خط، بخش، کسر و یا قسمت آمده است.
کسر مقیاس همواره به شکلی ارائه شده است که عدد صورت آن واحد و عدد مخرج کسر آن نمایش دهنده تعداد دفعاتی است که منطقه برای ترسیم روی نقشه کوچک شده باشد.
مقیاس ترسیمی
در اغلب نقشه ها علاوه بر مقیاس عددی، مقیاس ترسیمی را نیز در حاشیه نقشه چاپ می کنند. مقیاس ترسیمی یا خطی، خط مستقیمی است که به فواصل مساوی تقسیم شده است و هر قسمت، نماینده یک واحد (متر، یارد، مایل، کیلومتر) است.
معمولاً در سمت چپ مقیاس، مبدا (همان صفر) یک واحد را به ده قسمت مساوی تقسیم می کنند که به اجزای کوچکتر تقسیم می شوند و به آن پاشنه مقیاس می گویند.
مقیاس متغیر
در نقشه های جهان نما که در تصویرهای مختلف تهیه شده است، نمی توان از یک مقیاس ترسیمی ساده استفاده کرد؛ زیرا مقیاس نقشه در عرضهای مختلف جغرافیایی متفاوت است. این امر ناشی از به تصویر کشیدن کره زمین است. برای حل این مشکل در اطلسهای جغرافیایی و نقشه های جهان نما از مقیاس متغیر یا مرکب استفاده می کند که در این روش، مقیاس عرضهای مختلف جغرافیایی به صورت نمودار با عنوان مقیاس متغیر بخوبی نمایش داده می شود.
مقیاس لفظی
در این شکل مقیاس، نسبت فاصله نقشه ای و مسافت افقی زمینی را با کلمات و ارقام نشان می دهند. به عنوان مثال مقیاس لفظی (هر سانتیمتر برابر دو کیلومتر) در نقشه ای با سیستم متریک و یا مقیاس لفظی ( هر اینچ برابر پنج مایل) در نقشه با سیستم غیرمتریک را می توان مطرح نمود، که برای درک و استفاده از آنها در نقشه ها در صورت لزوم باید مقیاس را ابتدا به مقیاس معادل عددی تبدیل کرده (معنی کرده) سپس مورد استفاده قرار گیرد.
مقیاس لفظی (هرسانتیمتر برابر دو کیلومتر) در ظاهر مشخص بوده بدین معنی که هر یک سانتیمتر در روی نقشه معادل دو هزار متر روی زمین است.
مقیاس مساحتی
نسبت مساحت یک منطقه بر روی نقشه به نسبت مساحت همان منطقه بر روی زمین به وسیله مقیاس مساحتی تعیین می شود. مقیاس مساحتی بیشتر در سیستم های تصویری کاربرد دارد. مقیاس مساحتی را معمولاً با عدد توان دار نمایش می دهند. برای مثال، مقیاس ۱:۱۰۰۰۰۰۰، یعنی یک سانتیمتر مربع برابر یک میلیون سانتی متر مربع یا مساوی یک صد متر مربع است. البته، مقیاسهایی که در اطلاعات نقشه ها نشان داده می شود مقیاس خطی است.
در بین مقیاسهایی که در بالا به آن اشاره شد، بهترین نوع مقیاس که باید بر روی نقشه قرار گیرد، مقیاس خطی یا ترسیمی است. چون اگر نقشه ای بر روی کاغذ پرینت شد و به همراه آن مقیاس نیز قرار گرفت، در صورتی که تغییری در اندازه نقشه کاغذی ایجاد شود، به همان اندازه مقیاس نیز تغییر می کند و یک ارتباط منطقی بین مقیاس و نقشه ایجاد شده است.
اما چطور مقیاس نقشه در GIS ایجاد می شود:
در نرم افزار ArcMap ابتدا تمامی نقشه های خود را وارد کنید و تنظیمات ظاهری (گویاسازی) را انجام دهید.
در مرحله اصلی حتماً باید در محیط چیدمان باشید تا بتوانید عناصر نقشه را اضافه نمایید.
بنابراین از منوی View گزینه Layout View را انتخاب نمایید.
نکته: مقیاس نقشه در صورتی صحیح خواهد بود که مختصات نقشه درست باشد. (یعنی اینکه فرایند زمین مرجع و تنظیمات مرتبط با سیستم مختصات به درستی انجام شده باشد).
اما با فرض اینکه مختصات نقشه به درستی تنظیم شده برای اضافه کردن مقیاس به نقشه از منوی Insert می توانید ۲ گزینه را انتخاب کنید.
- مقیاس عددی یا بیانی با گزینه Scale Text
- مقیاس ترسیمی یا خطی با گزینه Scale Bar
درباره آسام
آکادمی سامانه اطلاعات مکانی یک مرجع تخصصی و کاربردی برای آموزشهای GIS و RS است.
نوشته های بیشتر از آسام
دیدگاهتان را بنویسید