طراحی و ساخت نقشه شیب در ArcGIS
برای طراحی و ساخت نقشه شیب در ArcGIS نیاز به داشتن یک فایل مدل رقومی ارتفاع دارید. این فایل را می توانید برای کل ایران از این لینک دانلود کنید.
شیب حداکثر مقدار تغییراتی که ارزش یک یاخته نسبت به مقدار ارزش هشت یاخته مجاور خود دارد را محاسبه می نماید.
به طور خلاصه می توان گفت که شیب:
شناسایی شیب برای هر یاخته لایه های رستری یعنی گرادیان یا میزان حداکثر تغییر در ارزش z است.
نقشه شیب در نرم افزار ArcMap بر اساس دو واحد درصد و درجه ایجاد می شود.
ساخت نقشه شیب در ArcGIS
در مطالعات مختلف مرتبط با شکل و مورف زمین، نقشه های مختلفی باید تهیه و تحلیل شود که بسیاری از آنها بر پایه مدلهای رقومی ارتفاع DEM تهیه می شود. در این فیلم آموزش عملی ساخت نقشه شیب در ArcMap را ارائه می کنیم.
چرا نقشه شیب
در بسیاری از تحلیلهایی که در نرم افزار ArcGIS انجام می گیرد نیاز است که از نقشه شیب هر منطقه نیز استفاده شود. شیب را می توان با واحدهای درجه و درصد نمایش داد. اما متغیر شیب در واقع نشان دهنده تغییر ارتفاع در طول یک مسیر است که یا به صورت صعودی است یا به صورت نزولی.
تابع شیب حداکثر مقدار تغییراتی که ارزش یک یاخته نسبت به مقدار ارزش هشت یاخته مجاور خود دارد را محاسبه می کند. مثلاً، در یک کاربرد آبی، شیبدارترین زاویه حرکت به سمت پائین آب را از موقعیت یک یاخته ارتفاعی به سمت یک یاخته مجاور که دارای کمترین ارتفاع در بین ۸ یاخته مجاور می باشد را تعیین می نماید.
در لایه رستر خروجی شیب ایجاد شده هر یاخته، دارای ارزشی می باشد که معرف شیب بیشترین تغییرات ارزش آن یاخته نسبت به کمترین ارزش یاخته مجاور در موقعیت آن یاخته می باشد. هرچه مقدار ارزش شیب یک یاخته، عدد کمتری باشد، سطح اولیه رویه ما سطحی صافتر و غیریکنواختتر خواهد بود و هرچه مقدار ارزش شیب در یک یاخته، عدد بزرگتری باشد، سطح اولیه سطح ناصاف تر و غیر یکنواخت تر و با تغییرات شیب های تندتر خواهد بود.
لایه رستر خروجی که از پردازش و محاسبه شیب ایجاد می شود می تواند بر مبنای واحدهای درصد شیب و یا درجه شیب ایجاد گردد.
برای ترسیم چنین نقشه ای باید از یک فایل مدل رقومی ارتفاع DEM استفاده کرد و تغییرات میزان شیب را در هر پیکسل این نقشه محاسبه نمود. پس می توان گفت که شیب یکی از تحلیل های رستری Spatial Analyst محسوب می شود.
قبل از اجرا حتما چک کنید که اکستنشن Spatial Analyst فعال باشد.
برای ترسیم چنین نقشه ای از ابزار Slope استفاده می شود.
از پنجره Search ابزار Slope را باز کنید.
یا اینکه در جعبه ابزار ArcToolbox از بخش spatial analyst و surface ابزار Slope را انتخاب کنید.
در کادر اول نقشه رستری DEM را معرفی کنید.
مسیر ذخیره نقشه خروجی رستری شیب را در کادر دوم مشخص کنید.
هنگامی که زاویه شیب برابر با ۴۵ درجه است، اندازه تغییرات در راستای قاعده برابر با تغییرات اندازه در راستای ارتفاع در مثلث قائمالزاویه فرضی که تشکیل می گردد، است. اگر بخواهیم مقدار شیب را به واحد درصد محاسبه نمائیم شیب معادل زاویه ۴۵ درجه برابر با ۱۰۰ درصد خواهد شد. باید توجه داشت که هرچه شیب به حالت عمودی نزدیک میشود، درصد شیب نیز به سمت مقادیر بالاتر و تا حد بی نهایت افزایش می یابد.
تابع شیب اکثراً بر روی لایه شیب اعمال می گردد. در نمونه زیر، جاهایی که داری شیب زیاد هستند در بین سایر نقاط موجود در لایه رستری شیب، به رنگ قرمز نمایش داده شده اند.
این تابع همچنین می تواند بر روی انواع لایه های اطلاعاتی موضوعی دیگر که از نوع پیوسته هستند نظیر لایه های اطلاعاتی که در رابطه با موضوع آلودگی هستند بکار رود تا بتوان موقعیت و میزان تغییرات تند و شدید و آنی آلودگی را مشخص نمائید.
برای تسلط به نرم افزار ArcMap حتما در دوره صفرتاصد gis شرکت کنید.