رقابت جهانی، تجاری سازی فزاینده و شبکه ارتباطی جهانی ۱۹۸۶-۱۹۹۹
سلام به علاقمندان دورسنجی
در اواخر ۱۹۸۰ و دهه ۱۹۹۰ تلاش های جمعی برای تجاری سازی تصاویر ماهواره ای مشاهده زمین صورت گرفت. کاربردهای جدیدی برای داده های ماهواره ای ابداع شد و حتی تصاویر برای بررسی درستی خبرهای مهم استفاده شدند. علاوه بر ایالات متحده و روسیه، کشورهای دیگری هم با پرتاب ماهواره های مشاهده زمین خودشان، رقابت در دنیای سنجش از دور را افزایش دادند. راه اندازی سامانه تعیین موقعیت جهانی GPS (Global Positioning System( از سوی ایالات متحده، تصحیح هندسی تولیدات تصویری را بهبود بخشید و جمع آوری داده های زمینی را آسان ساخت. شبکه ارتباطی جهانی راه ارزانی را برای اطلاع رسانی عمومی در مورد تولیدات سنجش از دور و توزیع آنها ارائه داد. به دنبال برنامه لندست، کشورهای دیگری نیز برنامه های ماهواره ای مشاهده زمین را طراحی کردند. به هر حال ایالات متحده، سنجش از دور فضایی غیرنظامی را کنترل می کرد، چرا که آمریکا تنها کشور غیرکمونیست دارای امکانات پرتاب ماهواره بود. این انحصار در ۲۱ فوریه ۱۹۸۶ با پرتاب اولین ماهواره منابع زمینی فرانسه (اسپات) به پایان رسید. با تولید تصاویر پانکروماتیک (Panchromatic) 10 متری و تصاویر چند طیفی ۲۰ متری در باندهای مرئی و مادون قرمز نزدیک، تصاویر اسپات دارای بیشترین توان تفکیک مکانی بود.
ماهواره مدارهایش را هر ۲۶ روز تکرار می کرد، اما با استفاده از اپتیکی که می توانست به پهلو (دید خارج از نادیر) و همچنین به طور مستقیم به مسیر پرواز (دید نادیر) نظاره کند، می توانست از یک منطقه با تواتر بیشتری تصویر برداری کند. در نتیجه تصاویر مناطق به فاصله یک، چهار یا پنج روز، بسته به عرض جغرافیایی منطقه، جمع آوری می شد. امکان تصویربرداری بیشتر و مکرر برای مناطقی با پوشش ابری پیاپی و همچنین برای کاربردهایی که تا حدی به پایش مستمر نیاز دارند، مانند بررسی مزارع در طول فصل رویش مفید است. یک فایده مهم دیگر تصویربرداری مایل این است که امکان تولید زوج تصاویر استریو،دو تصویر با پوشش مشترک از یک منطقه معین، برای استفاده در اندازه گیری های فتوگرامتری مانند ارتفاع زمین را فراهم می سازد. دیدن تصاویر به صورت استریو، تفسیر چشمی تصاویر را نیز بهبود می بخشد. ارزش ماهواره هایی با توان تفکیک زیاد و سنجنده هایی با قابلیت نشانه روی، به زودی آشکار شد. دو ماه پس از پرتاب اسپات در ۲۶ آوریل انفجار هسته ای در چرنوبیل اوکراین رخ داد که اتحاد شوروی ابتدا آن را انکار کرد. اما موسسه خبرگزاری آمریکا از تصاویر اسپات برای تایید مستقل حادثه استفاده کرد.
برای دریافت بهترین آموزشهای GIS و RS کلیک کنید
این اولین کاربرد تصاویر ماهواره ای تجاری برای اثبات یک ماجرای خبری مهم از سوی یک موسسه خبری بود و نشان داد که در کشورهایی که دسترسی به رسانه های خبری وجود ندارد، می توان حوادث را با تصاویر ماهواره ای پایش کرد. در پی آن تصاویر مادون قرمز حرارتی لندست، موقعیت راکتور سوزان را به طور دقیق مشخص کرد. ریزه پرتوزا حاصل از حادثه در اطراف اتحاد جماهیر شوروی نیز سنجش شد و ارزش فوق العاده تصاویر ماهواره ای در ردگیری پیشرفت عملیات مدیریت بحران به اثبات رسید.
کشورهای دیگر نیز در پرتاب ماهواره های غیرنظامی منابع زمینی از فرانسه پیروی کردند. ماهواره رسورس روسی اولین بار در ۱۹۸۵ به فضا پرتاب شد و ماهواره سنجش از دور هندوستان IRS در سال ۱۹۸۸ به پرواز درآمد.
روسیه با ارائه خدمات ارزان در زمینه پرتاب ماهواره و بدون دخالت های سیاسی در زمینه توانمندی های ماهواره، شرایط مناسب تری را نسب به رقیب خود برای کشورها برای طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره های سنجش از دور در رقابت با بازیگران اصلی این زمینه ارائه داد. مجریان مستقل ماهواره ای با در اختیار قرار دادن این امکان، از قدرت چانه زنی زیادی با ارائه دهندگان خدمات پرتاب، برخوردار شدند.
ماهواره هایی با قابلیت هایی شبیه یا فراتر از ماهواره های ایالات متحده و روسیه، در دهه ۱۹۹۰ به فضا پرتاب شدند. از جمله ERS و IRS و SPOT. این ماهواره ها خدمات مستمری را با جایگزینی تجهیزات قدیمی و بهبود بخشیدن سنجنده ها ارائه دادند. بهبودهای مستمر در سنجنده های ماهواره ای با توان تفکیک مکانی کم انجام گرفت، از جمله در مجموعه ماهواره عملیاتی زیست محیطی زمین آهنگ GOES سازمان NOAA که در هواشناسی استفاده می شد و همچنین سنجنده AVHRR با کاربرد وسیعی در پایش منطقه ای محصول، اقیانوس نگاری، هواشناسی ، تهیه نقشه دمای سطح دریا و بسیاری دیگر از کاربردهای منابع زمینی.
در ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲ روسیه، موسسه فضایی اروپا و ژاپن به ترتیب ماهواره های ALMAZ1 و ERS1 و JERS1 را که دارای سامانه SAR بودند با دامنه تفکیک ۱۰ تا ۳۰ متر به فضا پرتاب کردند. کانادا در ۱۹۹۵ ماهواره رادارست با تفکیک زمینی ۸ تا ۱۰۰ متر را به فضا پرتاب کرد. این ماهواره برای پایش یخ های دریایی آب های ساحلی شمال کانادا ابداع شده بود و تصاویر آن پایش روزانه وضعیت یخ های دریا و مخابره نقشه های حاصل از آن را به کشتی هایی که در این نواحی فعال بودند میسر ساخت.
ماهواره های راداری جامعه اروپا در حال حاضر عبارتند از ERS2 و Envisat که علاوه بر رادار، مجموعه از ابزارهای سنجش از دور را با هدف پایش محیط زیستی، از جمله یک سنجنده تصویری در باندهای مرئی و مادون قرمز حمل می کند.
پیشرفت هایی در پردازش تصویر
در حالیکه ماهواره های جدید سنجش از دور به تدریج مورد توجه عموم قرار می گرفتند، عکس های هوایی همچنان به عنوان سامانه اصلی سنجش از دور در کارهای اجرایی تهیه نقشه و آماربرداری منابع استفاده می شد. زمینه فتوگرامتری با معرفی ایستگاه های کاری فتوگرامتری متکی بر رایانه و سپس ایستگاه های کاری فتوگرامتری رقومی که تصاویر رقومی استریو حاصل از اسکن عکس های هوایی را مورد استفاده قرار می دادند، پیشرفت کرد. روش های پردازش رقومی برای تصحیح هندسی تصاویر دورسنجی ( تصاوی رقومی و عکس های هوایی اسکن شده) برای تطابق با هندسه نقشه های مسطح ابداع شدند. همچنین روش هایی برای تصحیح هندسی تصاویر ضمن لحاظ کردن اختلاف ارتفاع پدیده ها توسعه داده شد. تصاویری که به این ترتیب تصحیح شده بودند، عکس های ارتو و یا تصاویر ارتو نامیده می شدند. تصاویر متعدد با پوشش مشترک را می شد از طریق تصحیح هندسی کنار هم گذاشتن و همسان سازی رنگ یکایک تصاویر، به پوشش یکپارچه بدون خط مرزی بر اساس هندسه نقشه مورد نظر تبدیل کرد. این تولیدات، موزاییک عکس ارتو یا تصویر ارتو نامیده می شوند.
پیشرفت در طراحی سنجنده
پیشرفت های بزرگی در زمینه طراحی سنجنده و افزایش اطمینان پذیری آنها انجام گرفت و برنامه های هوابرد، سامانه های چدیدی را آزمود. دوربین رقومی فریمی هوابرد که همانند دوربین های دارای فیلم، تصاویری جدا از هم و با همپوشانی می گرفت، در خدمت سنجش از دور به کار گرفته شد. استفاده از سامانه تعیین موقعیت جهانی gps برای تعیین موقعیت ماهواره و ابزارهای اندازه گیری موقعیت و تعادل هواپیما موجب شد که فرایندی کاملاً خودکار برای تصحیح هندسی تصاویر به منظور تولید تصویر نقشه ابداع و استفاده شود.
سامانه های آزمایشی چند طیفی با باندهای زیادی در محدوده های مرئی، مادون قرمز نزدیک، میانی و حرارتی اجازه داد تا محققین فناوری سنجنده و فنون تجزیه و تحلیل را بهبود بخشند و کاربردهای جدیدی را مطرح کنند.تصویربرداری ابرطیفی با حدود صد باند طیفی باریک و پیوسته، تصاویری تولید می کردند که از هر یک از پیکسل های آن می شد یک منحنی طیفی با جزئیات زیاد استخراج نمود
تداخل سنجی رادار Radar Interfrometry که بر پایه روش پیشرفته پردازش رایانه ای زوج تصاویر راداری استوار است، قابلیت اندازه گیری تغییرات اندک ارتفاعی را بر اساس دو تصویر از یک منطقه معین با موقعیتی یکسان که در تاریخ های مختلفی گرفته شده اند ارائه داد. در شرایط مطلوب ناهمواری ها و بلندی زمین را می شد با دقت ارتفاعی بهتر از ۱ سانتی متر با استفاده از تصاویر ماهواره ای ERS1.2 اندازه گیری کرد. این فناوری خیلی زود برای تهیه نقشه پستی و بلندی ها و با استفاده از سکوهای هوایی و سپس فضایی وفق داده شد.
درباره آسام
آکادمی سامانه اطلاعات مکانی یک مرجع تخصصی و کاربردی برای آموزشهای GIS و RS است.
نوشته های بیشتر از آسام
دیدگاهتان را بنویسید